همه چیز درباره بیماری گال (خارشک): علائم، علت‌ها و روش‌های درمان

بیماری گال یا جرب، یکی از عفونت‌های پوستی شایع و آزاردهنده است که به‌واسطه کنه‌ای میکروسکوپی به نام Sarcoptes scabiei به‌وجود می‌آید. این بیماری با خارش شدید، به‌ویژه در شب، و بروز بثورات پوستی همراه است و به دلیل خاصیت مسری بالایش می‌تواند به‌سرعت در میان اعضای خانواده، مدارس، مراکز نگهداری و حتی جمع‌های دوستانه گسترش یابد. هرچند علائم آن می‌تواند ناراحت‌کننده باشد، اما خوشبختانه گال با روش‌های درمانی مؤثر قابل کنترل و درمان است. در ادامه به معرفی کامل این بیماری، نحوه تشخیص، روش‌های درمان و راهکارهای پیشگیری از آن می‌پردازیم.

بیماری گال چیست؟ (جرب یا بیماری خارشک)

گال به انگلیسی scabies disease یک بیماری پوستی است که توسط کنه گال به نام Sarcoptes scabiei ایجاد می‌شود. این کنه یک گونه میکروسکوپی هشت پا است و اگر از بین نرود، می‌تواند ماه‌ها روی پوست شما زندگی کند. گال در سطح پوست شما تکثیر می‌شود و سپس برای تخم‌گذاری در پوست فرو می‌رود. این اتفاق باعث ایجاد بثورات قرمز و خارش‌دار روی پوست شما می‌شود.

بیماری گال یک بیماری مسری است و می‌تواند به راحتی از طریق تماس فیزیکی نزدیک، استفاده از لباس مشترک یا رختخواب مشترک منتقل شود. به همین دلیل شیوع بیماری در محیط‌های نزدیک، مانند خانواده، مهد کودک و پیش دبستانی، مدرسه یا خانه سالمندان، سرعت بالایی دارد.

اگرچه خارشک می‌تواند آزاردهنده باشد، اما معمولا به خوبی درمان می‌شود و می‌توان با استفاده از تکنیک‌هایی، کنه‌ها را از بین برد. درمان این بیماری شامل استفاده از داروهایی است که کنه‌ها و تخم‌های آنها را از بین می‌برند. از آنجایی که جرب یا گال بسیار مسری است، پزشکان معمولاً درمان آن را برای افرادی که به طور مکرر با فرد مبتلا به گال در تماس هستند توصیه می‌کنند.

حشره گال (عامل مریضی گال) در کجای بدن زندگی می کند؟

کنه‌ها در چین‌ها و شکاف‌های باریک پوست شما زندگی می‌کنند. مکان‌های رایج وجود کنه عبارت‌اند از:

• بین انگشتان دست و پا
• در ران‌ها و ناحیه تناسلی
• در مچ دست و زانو
• ناحیه اطراف کمر
• زیر ناخن
• زیر انگشتر حلقه‌، بند ساعت و دستبند
• ناحیه اطراف نوک سینه

کنه گال چه شکلی است؟

کنه گال بسیار کوچک است (به اندازه نوک سوزن) و به سختی دیده می‌شود. این موجود به رنگ سفید تا کرمی مایل به سفید است. دارای هشت پا و بدنی گرد است.

علائم بیماری پوستی گال + تصاویر بیماری گال

افراد مبتلا به انواع گال، پوسته‌ ریزی و خارش شدید به خصوص در شب را تجربه می‌کنند. سایر علائم جرب در انسان یا خارِشَک عبارت‌اند از:

• خارش: این اتفاق در شب بیشتر می‌شود و می‌تواند بسیار شدید باشد. خارش پوست بدن یکی از شایع‌ترین علائم گال است.
• زخم: زخم‌ها در نواحی آلوده‌ای که فرد پوست خود را خراش داده است، ایجاد می‌شوند. زخم‌های باز می‌توانند منجر به زرد زخم شوند که معمولاً در اثر عفونت ثانویه با استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد می‌شود.
• پوسته‌های ضخیم: این علامت معمولا در گال نروژی به وجود می‌آید، زمانی که صدها تا هزاران کنه و تخم کنه در پوست و زیر پوست وجود دارند. این نوعِ بیماری، باعث ایجاد علائم شدید پوستی می‌شود.
• بثورات: زمانی که کنه به داخل پوست فرو می‌رود، خطوطی را ایجاد می‌کند که بیشتر در چین‌های پوستی وجود دارند. این بثورات و دانه های قرمز روی پوست ممکن است شبیه کهیر، نیش، برآمدگی، تاول، جوش یا تکه‌های پوسته پوسته باشند.

اولین باری که فرد در معرض کنه گال قرار می‌گیرد، ممکن است ۴ تا ۸ هفته طول بکشد تا علائم مشخص شوند. در دفعات بعدی ممکن است این زمان به ۱ تا ۴ روز برسد زیرا سیستم ایمنی بدن سریع‌تر واکنش نشان می‌دهد.

علت بیماری گال چیست؟ (گال از چی به وجود میاد)

علت اصلی بیماری گال، کنه‌های کوچکی هستند که به زیر پوست نفوذ می‌کنند. کنه ماده پس از تونل زدن در زیر پوست، تخم‌های خود را در تونلی که ایجاد کرده است می‌گذارد. این اتفاق باعث ایجاد بثورات پوستی و خارش شدید می‌شود. پس از بیرون آمدن از تخم، لاروها به سطح پوست حرکت می‌کنند و از طریق تماس فیزیکی نزدیک در سراسر بدن یا میزبان دیگری پخش می‌شوند.

چه کسانی در معرض خطر خارِشَک قرار دارند؟

افراد زیر در معرض خطر بیشتری برای آلوده شدن هستند:

• کودکانی که به مهدکودک یا مدرسه می‌روند
• والدین یا مراقبان کودکان خردسال
• بزرگسالانی که نظر جنسی فعال هستند
• افراد با چندین شریک جنسی
• افراد مسن
• افراد با سیستم ایمنی ضعیف، از جمله افراد مبتلا به HIV، گیرندگان پیوند و افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند

روش تشخیص گال چیست؟

متخصص پوست و مو گال را به سادگی با انجام یک معاینه فیزیکی و بررسی ناحیه آسیب دیده پوست تشخیص می‌دهد. در برخی موارد، دکتر پوست ممکن است از شما بخواهد با برداشتن کنه از پوست با سوزن، تشخیص خودش را تایید کند.

اگر کنه به راحتی پیدا نشود، پزشک بخش کوچکی از پوست شما را می‌تراشد تا نمونه بافتی به دست بیاید. سپس این نمونه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وجود کنه خارِشَک یا تخم آن تایید شود.

آزمایش جوهر گال (یا تست جوهر حفاری) می‌تواند به شناسایی مسیرهای سوراخ شده در پوست شما که توسط کنه‌ها ایجاد شده کمک کند. برای انجام این آزمایش، پزشک مقداری جوهر را با استفاده از خودکار بر روی ناحیه‌ای از پوست که به نظر می‌رسد آلوده است، می‌ریزد. پس از پاک کردن جوهر، جوهرهایی که به داخل تونل‌های حفر شده ریخته‌اند، باقی می‌مانند. یا این کار، با چشم غیرمسلح نیز می‌توان وجود گال را تایید کرد.

درمان سریع گال چیست؟

درمان گال شامل کشتن کنه‌ها و تخم‌ها با کرم یا قرص دارویی است. قرص و داروهای درمانی بیماری گال فقط با نسخه پزشک در دسترس هستند و حتما باید توسط پزشک پوست و مو یا دکتر عمومی تجویز شوند. مهمترین داروهای درمان گال پرمترین، کرم گوگرد و ایورمکتین هستند. در برخی موارد نیز پزشک شما ممکن است داروهای اضافی را برای کمک به تسکین علائم آزاردهنده مرتبط با گال تجویز کند. این داروها عبارت‌اند از:

• کرم‌های استروئیدی برای تسکین تورم و خارش
• آنتی هیستامین‌ها مانند دیفن هیدرامین (بنادریل ) یا لوسیون پراموکسین برای کمک به کنترل خارش
• آنتی بیوتیک‌ها برای از بین بردن هرگونه عفونتی که در نتیجه خاراندن مداوم پوست ایجاد می‌شود

بعد از تجویز دارو، دکتر از شما می‌خواهد که آن را به کل بدن خود از گردن به پایین بمالید. باید حداقل ۸ تا ۱۴ ساعت دارو را روی بدنتان نگه دارید و گاهی اوقات حتی لازم است که دو دوره پشت سر هم از لوسیون‌ها و کرم‌ها استفاده کنید. در صورت بروز علائم جدید ممکن است به درمان‌های بیشتری نیاز داشته باشید.

از آنجایی که جرب یا گال به راحتی گسترش می‌یابد، دکتر عمومی احتمالاً درمان را برای همه اعضای خانواده و سایر افراد نزدیک توصیه می‌کند، حتی اگر آنها علائم گال را نداشته باشند.

درمان قطعی گال

برای درمان قطعی (بیش از ۷۰ درصد جوابگویی) بیماری گال ۲ داروی پرکاربرد کرم پرمترین و داروی مالاتیون استفاده می‌شود. هر دو دارو حاوی حشره کش‌هایی هستند که کنه گال را می‌کشند. کرم ۵ درصد پرمترین معمولا به عنوان اولین درمان قطعی توصیه می‌شود. مالاتیون ۰.۵ درصد نیز زمانی که پرمترین جواب ندهد استفاده می‌شود.

آمپول برای درمان گال

به دلیل اینکه بیماری گال یک بیماری پوستی است، معمولا اولین روش درمان استفاده از کرم موضعی است. اگر خارش پوستی بیماری گال شدید باشد و بیمار نتواند تحمل کند، آمپول کورتیکواستروئید (مثل هیدروکورتیزون)، آنتی هیستامین یا برای عفونت باکتریایی آن آنتی بیوتیک تزریق می‌شود.

پماد برای درمان گال

بیماری پوستی گال نیاز به درمان‌های موضعی موثر برای کاهش علائم و ریشه کن کردن کنه دارد. انواع پمادهایی که برای درمان آن استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• پرمترین: با اختلال در انتقال سدیم در غشای عصبی کنه گال منجر به فلج تنفسی و مرگ آن می‌شود.
• بنزیل بنزوات: یک داروی موثر برای درمان گال و شپش است و در تسکین خارش، از علائم اصلی گال، موثر است.
• لیندان: به صورت شامپوی لیندان و لوسیون آن برای از بین بردن گال استفاده می‌شود. البته به دلیل احتمال وجود سموم عصبی و ممنوعیت در چندین کشور، استفاده از آن محدود است.
• کروتامیتون: نوعی پماد پوستی است که خارش و تحریک حاصل از گزش حشرات را کاهش می‌دهد.
• ایورمکتین: این دارو برای درمان عفونت انگلی و بیماری گال (به خصوص گال پوسته دار) کاربرد دارد.

نحوه مصرف کرم پرمترین برای گال

پرمترین یک کرم پوستی حاوی مواد شیمیایی است که کنه‌های گال و تخم‌های آنها را از بین می‌برد. کرم پرمترین به‌طور‌کلی برای بزرگسالان، افرادی که باردار یا شیرده هستند و کودکان بالای ۲ ماه بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود.

پماد یا کرم گوگرد

کرم گوگرد یک داروی موثر در درمان گال است. برای استفاده، آن را شسته و سپس به مدت ۵ شب استفاده کنید. استفاده از گوگرد در بارداری و کودکان زیر ۲ ماه بی‌خطر است.

ایورمکتین (استرومکتول)

زمانی که لوسیون‌ها و کرم‌های تجویزی کارایی ندارند، می‌توانید از قرص ایورمکتین یا کرم آن برای درمان جرب استفاده کنید. کرم و لوسیون ایورمکتین برای گال بیشتر برای افراد مبتلا به گال پوسته دار یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند تجویز می‌شود. ایورمکتین برای زنان باردار یا شیرده و کودکانی که وزن کمتر از ۱۵ کیلوگرم دارند، توصیه نمی‌شود.

درمان گال با نمک

درمان بیماری گال با نمک یا آب نمک ممکن نیست. این روش ممکن است التهاب و خارش پوستی ناشی از بیماری گال را هم بد کند. برای درمان گال فقط از داروهای تجویزی پزشک متخصص استفاده کنید.

طول درمان بیماری گال چقدر است؟

علائم گال روی پوست با درمان به موقع معمولاً در عرض ۱ تا ۲ هفته از بین می‌روند، اما گاهی اوقات چند ماه طول می‌کشد تا از بین بروند. اگر خارش پوست شما تا ۴ هفته بهبود نیافته باشد، ممکن است هنوز کنه داشته باشید.

آیا گال خود به خود از بین می رود؟

خیر، گال به خودی خود از بین نمی‌رود. اگر آن را درمان نکنید، احتمالا به گسترش بیماری به افراد دیگر ادامه می‌دهید. علاوه بر این، خارش مداوم احتمالا منجر به زخم می‌شود و ممکن است شما به نوعی عفونت باکتریایی مبتلا شوید.

درمان گیاهی بیماری گال

داروها و ترکیبات گیاهی و طبیعی زیادی وجود دارند که می‌توانند این کنه را از بین ببرند یا علائم را تسکین دهند. تحقیقات نشان می‌دهند که روغن درخت چای و روغن میخک می‌توانند در درمان گال موثر باشند و به کنه‌ها آسیب برسانند.

روغن درخت چای برای بیماری پوستی گال

مطالعات نشان می‌دهند که روغن درخت چای ممکن است گال را درمان کند و در عین حال خارش را کاهش داده و به ازبین‌بردن بثورات کمک کند. با این حال، روی کنه‌هایی که وارد پوست شما شده‌اند تاثیر چندانی ندارد.

کپسایسین برای مریضی گال پوستی

کپسایسین خواص تسکین دهنده درد دارد و مدت‌ها است به عنوان یک درمان خانگی برای کاهش درد و سوزش استفاده می‌شود. اگرچه این محصول کنه‌ها را از بین نمی‌برد، اما کرم‌های تهیه شده با کپسایسین ممکن است با حساسیت زدایی پوست شما نسبت به نیش‌ها و حشرات مزاحم، درد و خارش را تسکین دهند.

برخی معتقدند که کپسایسین می‌تواند کنه گال را بکشد اما شواهد علمی برای این ادعا وجود ندارد.

آلوئه ورا برای درمان خارشک

آلوئه‌ورا خواص ضدباکتری و ضد قارچی دارد و به کاهش خارش پوستی حاصل از بیماری گال کمک می‌کند. برخی مطالعات نشان ‌می‌دهند که که آلوئه ورا به اندازه بنزیل بنزوات در درمان گال موفق است. البته حتما برگ گیاه آلوئه ورا را بخرید، نه محصول دم کرده یا کرم آن.

روغن های گیاهی برای درمان گال

براساس تحقیقات پزشکان مشخص شده است که روغن‌های زیر در از بین بردن حشرات و کنه‌ها موثر هستند:

• روغن گل میخک
• روغن شمعدانی
• روغن درخت چای
• روغن اسطوخودوس

روغن‌های گیاهی مانند روغن درخت چای، شمعدانی، اسطوخودوس و گل میخک، محصولات درخت چریش، آلوئه ورا و کرم کپسایسین می‌توانند به درمان گال یا تسکین عوارض پوستی آن کمک کنند.

انواع بیماری گال کدامند؟

از نظر بالینی، بیماری گال ۳ نوع اصلی دارد: کلاسیک، گره‌ای و پوسته دار به شدت مسری که به آن گال نروژی نیز گفته می‌شود. بیشتر افرادی که گال می‌گیرند ۱۵ تا ۲۰ کنه روی پوست خود دارند. انواع گال به دلیل بیماری و ضعف سیستم ایمنی و انتقال سریع و زندگی در مناطق پرجمعیت پخش می‌شوند.

گال پوسته دار (نروژی)

گال پوسته‌ای شکل شدیدی از جرب است که می‌تواند در برخی از افراد با سیستم ایمنی ضعیف، افراد سالخورده یا ناتوان رخ دهد. افرادی که به خارِشَک پوسته دار مبتلا می‌شوند، به تدریج پوستشان ضخیم و حاوی تعداد زیادی کنه گال و تخم می‌شود. این نوع گال بسیار مسری است و می‌تواند آلودگی را به راحتی از طریق تماس مستقیم پوست به پوست یا آلودگی وسایلی مانند لباس، ملافه و مبلمان پخش کند.

گال گره ای (ندولار)

این نوع گال بیشتر در کودکان دیده می‌شود. نشانه اصلی آن نیز لکه‌های قرمز و قهوه‌ای است که بعد از درمان بیماری نیز همچنان باقی می‌مانند. خارشک گره‌ای بیشتر در ناحیه تناسلی و کشاله ران و زیر بغل با علائمی مانند جوش پوستی با خارش شدید بروز می‌کند.

خارشک معمولی یا کلاسیک

این نوع بیماری، شایع‌ترین نوع بیماری گال است. خارشک معمولی باعث خارش در کف دست، مچ دست و سایر نواحی می‌شود، اما به هیچ عنوان روی پوست سر و صورت رشد نمی‌کند.

گال پوست سر

این نوع روی پوست سر شما اتفاق می‌افتد و ممکن است علائمی نداشته باشد به جز پوسته‌هایی که ممکن است شبیه پسوریازیس باشند.

تفاوت گال و ساس چیست؟

گال و ساس هر دو از بدن انسان تغذیه می‌کنند. ساس از روی پوست و گال از داخل پوست تغذیه می‌کند. سایر موارد نیز در جدول زیر قرار دارند:

تفاوت گال و اگزما چیست؟

گال و اگزما هر دو نوعی بیماری پوستی هستند که باعث ایجاد بثورات قرمز و خارش دار می‌شوند. مهمترین تفاوت آنها این است که گال توسط کنه یا انگل ایجاد می‌شود، اما اگزما نوعی حساسیت پوستی با علت ناشناخته است. اگزما می‌تواند فصلی باشد و فقط در یک فصل خاص ایجاد شود. این عارضه معمولا به صورت لکه‌های قرمز یا تاول‌های دارای پلاسما ظاهر می‌شود. بر خلاف جرب، اگزما مسری نیست.

درمان‌های اگزما برای مدیریت علائم شما طراحی شده‌اند. در حالی که درمان خارِشَک بدن شما را از شر کنه‌ها خلاص می‌کند. اگر جوش قرمز و خارش دار دارید، با پزشک تماس بگیرید. مهم است که در اسرع وقت گال را تشخیص دهید تا بتوانید از شر آن خلاص شوید و افراد دیگر را مبتلا نکنید.

آیا بیماری گال خطرناک است؟ + عوارض خارشک بدن

خاراندن بیش از حد به دلیل وجود بیماری خاشتک می‌تواند پوست شما را بشکافد و باعث عفونتی مانند زرد زخم شود. بیماری گال یا بیماری‌های باکتریایی به دلیل عفونت پوستی حاصل از آن می‌تواند باعث عوارض جدی مانند موار زیر شود:

• بیماری مزمن کلیه
• سپتی سمی (عفونت باکتریایی جریان خون)
• بیماری قلبی
• بی‌خوابی به دلیل خارش مداوم ناشی از جرب

برای جلوگیری از انتشار جرب ملحفه، لباس و وسایل شخصیتان را با آب گرم بشویید و هر چه را نمی‌توانید بشویید چند روز در پلاستیک سربسته نگه دارید. خانه را هم مرتب جارو کنید و تمیز نگه دارید. کنه‌ها می‌توانند سگ‌ها و گربه‌ها را هم تحت تاثیر قرار دهند. البته، انسان ممکن است واکنش پوستی خفیف و گذرا را در تماس با کنه‌های حیوانی تجربه کند در صورتیکه در سایر حیوانات ممکن است این‌طور نباشد.

راهی برای پیشگیری از انتشار جرب وجود دارد؟ (پیشگیری از بیماری گال پوستی)

همان طور که گفتیم این کنه بسیار مسری است و به راحتی منتقل می‌شود. برای جلوگیری از عود گال و جلوگیری از سرایت کنه‌ به افراد دیگر، مراحل زیر را انجام دهید:

• تمام لباس‌ها و ملحفه‌ها را بشویید: گرما کنه‌ها و تخم‌های آنها را می‌کشد. از آب گرم و صابون برای شستن تمام لبا‌س‌ها، حوله‌ها و ملافه‌های استفاده‌شده در ۳ روز گذشته قبل از شروع درمان، استفاده کنید. لوازم شسته‌شده را با حرارت زیاد خشک کنید.
• کنه‌ها را گرسنه نگه دارید: وسایلی را که نمی‌توانید بشویید، در کیسه‌های پلاستیکی دربسته قرار دهید و به مدت یک هفته در مکانی دور از دسترس مانند پارکینگ یا حیاط خود بگذارید. کنه‌ها پس از چند روز بدون غذا می‌میرند.
• خانه را مدام تمیز کنید. برای جلوگیری از گسترش گال، بهتر است خانه خود را تمیز کنید. این کار برای افرادی که گال نروژی دارند مهم است. مبلمان، فرش‌ها و کف‌ها را جاروبرقی بکشید تا پوسته‌هایی که ممکن است جرب داشته باشند را جمع‌آوری کنید و از بین ببرید.