خواص بی شمار عناب برای سلامتی که احتمالاً نمی دانستید+نحوه مصرف صحیح

خواص عناب: عناب میوه‌ای کوچک و خوشمزه است که از میوه‌های بومی آسیای جنوبی به شمار می‌رود ولی در سراسر جهان شناخته و محبوب شده است. این میوه را می‌توان به شکل‌های گوناگون، کال یا رسیده، تازه یا خشک و… مصرف کرد. به دلیل طعم شیرین و حسی که هنگام جویدن دارد، بیشتر مردم به سراغ عناب خشک می‌روند و از آن در ساخت آب‌نبات‌ها و دسرهای گوناگونی هم استفاده می‌کنند. خواص عناب بسیار زیاد است و تأثیر بزرگی روی سلامتی می‌گذارد. خیلی‌ها هم این میوه را به دلیل فوایدی که برای بهبود خواب و کاهش اضطراب دارد مصرف می‌کنند.

در این مطلب بخش زیبایی و سلامت در مجموعه خواص گیاهان دارویی مجله خبری اهل فان می‌خواهیم عناب را بررسی کنیم و نگاه دقیق‌تری به فواید آن برای سلامتی بیندازیم. همچنین به بررسی ضررهای احتمالی عناب و نحوه‌ مصرف و نگه‌داری آن می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.

عناب چیست؟

عَنّاب یا تبرخون (نام علمی: Ziziphus jujuba) درختچه‌ای است متوسط از تیرهٔ سنجدیان که ارتفاع آن تا ۱۰ متر نیز می‌رسد. عناب بومی مناطق گرمسیر و خشک بوده و برگهای کوچک سبزرنگ، بدون کرک و تخم‌مرغی شکل آن در زمستان می‌ریزد. میوهٔ عَنّاب که دارای خواص دارویی بسیار زیادی می‌باشد در ابتدا سبز و گرد بوده و پس از رسیدن به رنگ قرمز-تیره و زیتونی شکل درآمده و چروک می‌خورد. آب وخاک مناسب کشت؛ آب شیرین و خاک شیرین است که محصول بهتری میدهد.

درخت عناب باکیفیت نیز دارای رنگ تنه مایل به قهوه ای و عناب بی کیفیت دارای رنگ تنه صورتی_قرمز می باشد ودرختچه عناب قابل پیوند زدن است. عَنّاب را «خرمای قرمز» و «خرمای چینی» نیز می‌نامند. عناب باکیفیت دارای نشانه هایی نظیر 1-رنگ تیره مایل به قهوه ای و نه سرخ وروشن2-گوشت میوه عناب باکیفیت سفید وشیرین است 3-چروک درمیوه باکیفیت عناب بسیار کم وناچیز و مرغوبیت آن به صاف بودن سطح میوه است (عناب چروک برای مصارف دارویی،دمنوش و گرفتن پودر حبه عناب است)

عناب با نام‌های دیگری از جمله خرمای قرمز یا خرمای چینی، خرمای کره‌ای و خرمای هندی هم شناخته می‌شود. عناب کال سبز است و پوست صافی دارد، مزه‌ی شیرین آن هم کم است. ولی زمانی که می‌رسد قرمز و چروک می‌شود و طعم بسیار شیرینی پیدا می‌کند. شکل خشک‌شده‌ی آن هم کاملا چروک و شیرین است.

ارزش غذایی و کالری عناب

این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ای مواد معدنی است. همچنین دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور می‌باشد. در ضمن حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول مؤثر در کاهش چربی و قند خون است. محتوای چربی کل میوه عَنّاب بسیار کم است. نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالا است.

مانند سایر میوه‌های خشک از جمله خرما و توت، میوه‌ی عناب هم سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری به‌ویژه ویتامین C و منگنز است. جدا از این، ترکیبات زیر را هم دارا است.

• بیوفلاونوئیدها
• پلی‌ساکاریدها
• پلی‌فنل‌ها
• ساپونین‌ها
• نوکلئوتیدها
• تری‌ترپنوئیدها

این مواد مغذی گیاهی تأثیر زیادی روی سلامتی بدن می‌گذارند. افزون بر این‌ها، هر ۵۰ گرم عناب خشک می‌تواند شما را با ارزش غذایی زیر روبه‌رو کند.

• ۱۴۰ کیلوکالری انرژی
• ۳۶ گرم کربوهیدرات
• ۲ گرم پروتئین
• ۳ گرم فیبر
• ۱۵ میلی‌گرم منگنز (۶۵۰ درصد از نیاز روزانه)
• ۱۰۹ میلی‌گرم ویتامین C (121 درصد از نیاز روزانه)
• ۵ میلی‌گرم آهن (۱۴ درصد از نیاز روزانه)
• ۱ میلی‌گرم مس (۱۳ درصد از نیاز روزانه)
• ۳۴ میلی‌گرم فسفر (۵ درصد از نیاز روزانه)
• ۱۰۸ میلی‌گرم پتاسیم (۴ درصد از نیاز روزانه)

خواص عناب برای سلامتی

میوه‌ی عناب از دیرباز در پزشکی جایگزین کاربردهای گوناگونی داشته است. خیلی‌ها باور دارند این میوه برای درمان بی‌خوابی و اضطراب مفید است. پژوهش‌های بسیاری هم که روی عناب تمرکز کرده‌اند نشان می‌دهند مصرف این میوه می‌تواند فواید چشمگیری برای سلامت دستگاه عصبی، سیستم ایمنی بدن و دستگاه گوارش داشته باشد. در ادامه خواص عناب خشک و تازه را فهرست کرده‌ایم.

مبارزه با سرطان و بهبود سیستم ایمنی بدن

پژوهش‌ها نشان می‌دهند آب میوه‌ی عناب می‌تواند انواع خاصی از سلول‌های سرطانی از جمله سلول‌های تخمدان، دهانه‌ی رحم، سینه، کبد، روده‌ی بزرگ و پوست را مهار کند. مطالعه‌ی ویژه‌ای هم که در ایران انجام شد روی عصاره‌ی آب عناب و به منظور پیدا کردن اثرات ضدسرطانی و توموری آزمایش کرد و نشان داد این میوه می‌تواند سلول‌های سرطانی به‌ویژه سرطان خون را مهار کند.

با توجه به اینکه عناب سرشار از آنتی‌اکسیدان است، پژوهش‌گران باور دارند مصرف این میوه می‌تواند به طور چشمگیری به از بین بردن سلول‌های تومور و سرطانی کمک کند و یک راهکار عالی برای مبارزه با بیماری سرطان به شمار برود.

کمک به بهبود کیفیت خواب

عناب و هسته‌ی آن در طب چینی برای درمان مشکلات مرتبط با خواب از جمله بی‌خوابی استفاده می‌شوند. آن‌ها دارای ترکیباتی به نام فلاونوئیدها، ساپونین‌ها و پلی‌ساکاریدها هستند که با توجه به پژوهش‌های جانورانی می‌توانند توانایی آرامش‌بخشی داشته باشند و دستگاه عصبی را آرام و تنظیم کنند.

یک مطالعه نشان داده ساپونین موجود در عناب دارای اثر خواب‌آور و آرامش‌بخش است و راهکار مناسبی برای کمک به خوابیدن خواهد بود. بنابراین، شما با مصرف یک فنجان چای عناب پیش از خواب می‌توانید آرامش بیشتری به دست بیاورید و جلوی بی‌خوابی را بگیرید.

در رابطه با کارکرد مغز هم پژوهش‌هایی که روی موش‌ها آزمایش کرده‌اند نشان می‌دهند عصاره‌ی هسته‌ی عناب ممکن است به درمان زوال عقل ناشی از آلزایمر کمک کند. البته باید در نظر داشته باشید که این پژوهش‌ها تنها روی موش‌ها انجام شده‌اند و همچنین کسی به طور معمول هسته‌ی عناب را مصرف نمی‌کند!

تأثیر بر روی فرآیند هضم غذا و کارکرد دستگاه گوارش

میوه‌ی عناب از دوران گذشته به شکل‌های پوره، خمیر، چای یا سوپ استفاده می‌شده تا به بهبود فرآیند هضم غذا کمک کند.

یک پژوهش نشان می‌دهد مصرف مناسب و کافی عناب در روز می‌تواند دستگاه گوارش را تنظیم کند و جلوی قرار گرفتن مخاط روده در معرض آمونیاک سمی و سایر ترکیبات مضر را بگیرد. جدا از این، پژوهش‌های دیگری هم ادعا دارند مصرف منظم و روزانه‌ی عصاره‌ی عناب می‌تواند کارکرد کلیه‌ها را به دلیل کاهش سطح کراتینین و اوره بهبود ببخشد و خطر آسیب به کلیه‌ها را کاهش دهد.

یبوست و درمان آن

یکی دیگر از خواص عناب برای دستگاه گوارش درمان یبوست مزمن است. یک مطالعه روی اثر عصاره‌ی عناب برای درمان یبوست تمرکز کرد و نشان داد افرادی که یبوست داشتند با مصرف عناب به مدت ۱۲ هفته توانستند با بهبود نشانه‌های یبوست روبه‌رو شوند و مشکل خود را برطرف کنند.

بهبود ذهن و کارکردهای شناختی

عناب به دلیل تأثیری که روی جسم و روان می‌گذارد یک میوه‌ی بی‌نظیر به شمار می‌رود. به همین دلیل است که خواص عناب در طب سنتی هم شناخته شده است و از آن برای درمان بیماری‌های روانی از جمله افسردگی، اضطراب و استرس استفاده می‌شود. پژوهش‌ها هم نشان داده‌اند هسته‌ی عناب به‌ویژه روی کاهش اضطراب در جانوران تأثیر می‌گذارد.

پژوهش‌های گوناگونی روی این موضوع تمرکز کرده‌اند و ادعا دارند مصرف عصاره‌ی عناب در دوزهای پایین با اثر ضداضطرابی همراه است و در دوزهای بالا هم اثر آرامش‌بخشی دارد. ولی این پژوهش‌ها همگی روی جانوران انجام شده‌اند و نمی‌توان با قاطعیت درباره‌ی تأثیر این میوه روی انسان سخن گفت. با وجود این، با در نظر داشتن سایر خواص عناب می‌توانیم امیدوار باشیم که عناب برای انسان هم کاهش اضطراب و استرس را در پی دارد.

یکی دیگر از فواید جالب عناب بهبود سلامت شناختی و تقویت کارکرد ذهن است. یک پژوهش در سال ۲۰۱۷ نشان داد عناب از دستگاه عصبی محافظت می‌کند و همچنین به تقویت حافظه و یادگیری می‌پردازد. این موضوع به دلیل آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی موجود در عناب رخ می‌دهد که به محافظت از مغز در برابر استرس اکسیداتیو کمک می‌کنند.

سرشار از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های ضدبیماری

مصرف عناب که سرشار از آنتی‌اکسیدان و ویتامین C است یک راهکار عالی برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن خواهد بود. یکی از مهم‌ترین فواید دریافت آنتی‌اکسیدان تأثیر این ترکیبات روی رادیکال‌های آزاد است. رادیکال‌های آزاد ترکیبات مضری هستند که در فرآیندهای سلولی بدن به وجود می‌آیند و می‌توانند منجر به التهاب و ابتلا به بیماری‌های مزمن شوند. افزایش این رادیکال‌ها در بدن با افزایش سرعت روند پیری و همچنین بیماری‌های قلبی و سرطان همراه خواهد بود.

ویتامین C هم ماده‌ی دیگری است که از سلامت بدن محافظت می‌کند. از آنجا که بدن نمی‌تواند ویتامین C تولید کند، شما باید یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین C را دنبال کنید تا نیاز بدن به این ویتامین را تأمین کنید.

خوبی عناب این است که ویتامین C بالایی دارد و مصرف یک نصف فنجان از این میوه می‌تواند بیش از ۱۰۰ درصد از نیاز روزانه‌ی شما به ویتامین C را برآورده کند. شما با مصرف عناب به‌آسانی می‌توانید از رژیم غذایی خود لذت ببرید و جلوی بیماری‌ها و رادیکال‌های آزاد را هم بگیرید.

افزون بر این، ویتامین C دارای فواید دیگری هم هست که از آن‌ها می‌توانیم به بهبود سلامت پوست و مو، بهبود سریع‌تر زخم‌ها و آسیب‌ها و همچنین از بین بردن باکتری‌ها و میکروب‌ها اشاره کنیم.

کمک به سلامت قلب و فشار خون

یکی از مهم‌ترین خواص عناب برای قلب و تأثیر آن روی کاهش احتمال بیماری‌های قلبی است. عناب حاوی مواد مغذی از جمله پتاسیم، منگنز و آنتی‌اکسیدان‌ها است که اثرات ضدالتهابی دارند و می‌توانند به تنظیم سطح فشار خون کمک کنند.

منگنز کارکردی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها دارد و به طور چشمگیری روی کنترل فشار خون تأثیر می‌گذارد. پتاسیم هم به نرم نگه داشتن و فعالیت آرام رگ‌های خونی کمک می‌کند تا جریان خون را سالم نگه دارند.

افزون بر این، از دوران گذشته تا امروز میوه‌ی عناب به‌عنوان یک راهکار درمانی برای کم‌خونی به شمار رفته است. به طور کلی، میوه‌های خشک دارای آهن و سایر مواد مغذی هستند که از بدن در برابر مشکلات کم‌خونی، خستگی، ضعف و واکنش ایمنی ضعیف بدن محافظت می‌کنند. خواص عناب برای کم‌خونی هم ناشی از وجود همین مواد معدنی و مغذی است.

ترکیبات دیگر عناب مانند فلاونوئیدها، پلی‌ساکاریدها و تری‌ترپنوئیدها هم به طور کلی روی فعالیت سیستم قلب و عروق و سوخت‌وساز بدن تأثیر می‌گذارند و سلامت آن‌ها را حفظ می‌کنند.

کمک به کاهش وزن

خواص عناب برای لاغری به دلیل پروتئین و فیبر این میوه و کالری به‌نسبت پایین آن است. میانه‌روی در مصرف عناب می‌تواند مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین کند و احساس سیری بیشتری به شما بدهد.

شما با مصرف این میوه به‌عنوان یک میان‌وعده پیش از وعده‌ی اصلی یا پس از آن می‌توانید جلوی پرخوری را بگیرید و کالری مصرفی روزانه‌ی خود را کاهش دهید. این کار کمک زیادی به کاهش و مدیریت وزن خواهد کرد.

ضدآلرژی است و سرفه را کاهش می‌دهد

میوه‌ی عناب دارای آنزیم ویژه‌ای به نام بروملین است که خلط و مخاط را کاهش می‌دهد. بنابراین، به پاکسازی مسیرهای تنفسی و حفره‌های سینوسی کمک می‌کند و جلوی سرفه کردن را می‌گیرد. افزون بر این، عناب سرشار از خواص آنتی‌هیستامینی است که جلوی واکنش‌های آلرژیک و حساسیتی را می‌گیرد. بنابراین، با در نظر داشتن این‌ها می‌توانیم به خواص عناب برای سرماخوردگی هم پی ببریم.

منجر به پیشگیری یا مبارزه با پوکی استخوان می‌شود

ترکیبات و مواد مغذی موجود در عناب از جمله منگنز، مس، پتاسیم و منیزیم برای سلامت استخوان‌ها هم مفید هستند. این مواد از سلامت استخوان‌ها محافظت می‌کنند و جلوی مشکلاتی مانند پوکی استخوان را می‌گیرند.

به طور کلی، شما باید این مواد را به اندازه‌ی کافی دریافت کنید تا مشکلی برای اسکلت بدن پیش نیاید. افرادی که در معرض خطر پوکی استخوان هستند هم باید با تغییر رژیم غذایی خود این مواد را دریافت کنند و جلوی آسیب دیدن استخوان‌های خود را بگیرند. عناب به‌خوبی می‌تواند به پیشگیری از پوکی استخوان و افزایش استحکام استخوان‌ها کمک کند.

ضد پیری

مصرف عناب یک راه عالی برای کاهش سرعت پیر شدن است. از آنجایی که این میوه سرشار از آنتی‌اکسیدان و ویتامین C است می‌تواند به جلوگیری از چین و چروک و تغییر رنگ و پیری پوست کمک کند.

حفظ سلامت پوست و مو

با توجه به فایده‌ی پیشین به خواص عناب برای پوست پی می‌بریم. ویژگی‌های ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی عناب به درمان آکنه، لکه‌ها و جای زخم کمک می‌کنند.

افزون بر این، پژوهش‌هایی که روی موش‌ها آزمایش کرده‌اند نشان می‌دهند قرار دادن روغن عناب روی مو می‌تواند به رشد بیشتر و سریع‌تر موها منجر شود. البته همچنان به پژوهش‌های بیشتری برای تأیید این فایده نیاز است.

عوارض احتمالی و ضررهای عناب

به طور کلی، عناب ضرری برای سلامتی ندارد، به‌ویژه اگر در مقادیر کم مصرف شود. با توجه به پژوهش‌ها، عوارض منفی زیادی درباره‌ی عناب گزارش نشده ولی در صورتی که به این میوه حساسیت داشته باشید نباید آن را مصرف کنید.

همچنین پیش از مصرف عناب باید به چند نکته دقت داشته باشید. اگر به بیماری خاصی دچار هستید یا دارو مصرف کنید حتما با یک پزشک مشورت کنید و ببینید مصرف عناب برای شما مناسب است یا نه. برای نمونه، برخی داروهای ضدافسردگی ممکن است تحت تأثیر اثرات میوه‌ی عناب قرار بگیرند.

افزون بر این، عناب می‌تواند روی سطح قند خون هم تأثیر بگذارد. بنابراین اگر دیابت دارید حتما قند خون خود را زیر نظر داشته باشید و از داروهای مناسب برای کنترل آن استفاده کنید.

برای دیابت

عناب دارای ترکیباتی است که بهبود کارکرد سوخت‌وساز بدن کمک می‌کنند، ولی همچنین قند بالایی هم دارد و ممکن است سطح قند خون را افزایش دهد. به همین دلیل بهتر است کسانی که دیابت دارند آن را مصرف نکنند یا دست‌کم پیش از مصرف با یک پزشک مشورت کنند و دیدگاه او را جویا شوند.

بارداری

عناب سرشار از اسید فولیک است که به تولید سلول‌های خونی و رشد جنین کمک می‌کند. همچنین حاوی روی است که برای رشد مغز جنین مفید است و کارکردهای ذهنی و شناختی را تقویت می‌کند.

با وجود این، زیاده‌روی در مصرف عناب می‌تواند به زنان باردار آسیب برساند. بنابراین، باید آن را به اندازه‌ی مناسب مصرف کنید و پیش از مصرف هم با یک پزشک مشورت کنید.

چگونگی مصرف عناب؟

میوه‌های عناب کوچک و شیرین هستند و به شکل تازه یا خشک‌شده پیدا می‌شوند. شکل تازه‌ی این میوه طعمی شیرین و سیب‌مانند دارند و مصرف آن در کنار میوه‌ها بسیار لذت‌بخش خواهد بود. شما همچنین می‌توانید شکل خشک‌شده‌ی آن را مصرف کنید که شیرین‌تر است و یک میان‌وعده‌ی مقوی و عالی به شمار می‌رود. خواص عناب تازه با خشک تفاوت چندانی ندارد و بنابراین فرقی نمی‌کند کدام را برای سلامتی مصرف کنید. البته نباید فراموش کنید که عناب تازه قند کمتری دارد و گزینه‌ سالم‌تری است.

این میوه دارای هسته و دانه است و باید آن‌ها را پیش از مصرف بیرون بیاورید. همچنین یادتان باشد به دلیل قند بالای این میوه نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنید. با توجه به ارزش غذایی عناب شما می‌توانید در روز نصف فنجان عناب خشک‌شده یا یک فنجان عناب تازه را بدون مشکل مصرف کنید و از فواید آن بهره‌مند شوید.

جدا از شکل تازه و خشک‌‌شده‌ی عناب، این میوه به شکل‌های دیگری هم از جمله چای، سرکه و شربت مصرف می‌شود. در انگلستان عناب را به صورت خشک‌شده یا به شکل آب‌نبات‌های طعم‌دار همراه با چای مصرف می‌کنند. در کره، چین و تایوان هم از شربت شیرین میوه‌ی عناب استفاده می‌کنند. در برخی مناطق عناب برای تهیه‌ی سرکه به کار گرفته می‌شود و در آفریقا هم از آن کیک درست می‌کنند. عناب کنسروشده و چای با طعم عناب هم در سراسر جهان طرفدار دارد. ولی در ایران، پاکستان و هندوستان میوه‌ی عناب را بیشتر به صورت خشک‌شده استفاده می‌کنند.

بنابراین، شما انتخاب‌های گوناگونی پیش رو خواهید داشت. با توجه به علاقه و رژیم غذایی خود ببینید کدام نوع عناب برای شما مناسب‌تر است و آن را به همان شکل مصرف کنید.

نحوه خرید و نگهداری عناب

عناب تازه به طور معمول در پاییز پیدا می‌شود. برای خرید عناب تازه به سراغ میوه‌هایی بروید که سبز، روشن و سفت هستند. عناب خشک هم در بیشتر روزهای سال و به شکل بسته‌بندی‌شده پیدا می‌شود.

اگر عناب را در مدت ۳ تا ۴ روز مصرف می‌کنید می‌توانید آن را در یک ظرف و در اتاق قرار دهید. عناب در یخچال می‌تواند تا چند هفته دوام بیاورد. عناب خشک را هم می‌توانید تا چند ماه نگه‌داری کنید بدون آنکه خراب شود.