گنج‌های بنی‌امیه؛ بزرگترین گنج جهان اسلام که در ایران، سوریه و مصر بود چه شد و الان کجاست؟(+عکس)
خلافت امویان، یکی از نخستین امپراتوری‌های اسلامی، به سرعت در مناطق وسیعی از جمله ایران گسترش یافت. در دوران حکمرانی آنها، ثروت زیادی جمع‌آوری شد که بخشی از آن پس از سقوط این دودمان غارت شد.
به گزارش راز بقا، یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های این ثروت، گنج بنی‌امیه است که در پی فروپاشی خلافت امویان به دست دزدان دریایی و مهاجمان به غارت رفت.
این گنج به عنوان یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها از سرقت ثروت در دنیای قدیم شناخته می‌شود. گنج بنی‌امیه دیدگاه‌های جالبی را در مورد ثروت و پیچیدگی‌های سیاسی آن دوران ارائه می‌دهد و دزدی آن همچنان یکی از معما‌های تاریخی باقی مانده است.
دودمان امویان و ثروت آنها
خلافت امویان (۶۶۱ تا ۷۵۰ میلادی) بر مناطق وسیعی از جمله شبه‌جزیره عربستان، شمال آفریقا و بخش‌هایی از شبه‌جزیره ایبری حکومت می‌کرد. امویان در طول حکومت خود، به خاطر شیوه زندگی لوکس و توانایی در انباشت ثروت‌های فراوان شناخته می‌شدند. این ثروت از منابع مختلفی تأمین می‌شد، از جمله مالیات‌های جمع‌آوری‌شده از سرزمین‌های تحت کنترل، خراج‌های دریافتی از مناطق فتح‌شده و کالا‌های گرانبهایی که در طول فتوحات نظامی به دست آمده بود.
امویان به ویژه کنترل مناطق غنی همچون ایران را در اختیار داشتند که به‌مدت طولانی مرکز فرهنگ و ثروت بوده است. آنها همچنین از ثروت‌های موجود در شام و شمال آفریقا بهره‌مند بودند. این شبکه گسترده به امویان این امکان را می‌داد که گنجینه‌ای عظیم از طلا، نقره، جواهرات و آثار مذهبی و فرهنگی جمع‌آوری کنند که از لحاظ مادی و نمادین اهمیت زیادی داشت.
گنج‌های اصلی بنی امیه
گنج‌های امویان شامل مجموعه‌ای از اقلام با ارزش بودند، اما برخی از مهم‌ترین چیز‌هایی که به سرقت رفتند عبارتند از:
سکه‌های طلا و نقره (دینار و درهم)
امویان به دلیل ضرب سکه‌های طلا و نقره مشهور بودند که بخش بزرگی از ثروت آنها را تشکیل می‌داد. این سکه‌ها معمولاً در دوران سقوط خلافت به عنوان غنیمت گرفته می‌شدند. بیشتر این سکه‌ها احتمالاً ذوب شده یا گم شده‌اند. برخی از سکه‌ها ممکن است در مجموعه‌های خصوصی یا حفاری‌های باستان‌شناسی یافت شوند، اما مکان دقیق آنها مشخص نیست.
آثار مذهبی
این آثار شامل اشیاء مذهبی و فرهنگی مهمی مانند نسخه‌های قرآن، جواهرات مذهبی و اشیاء مقدس مورد استفاده در مراسم اسلامی بودند که بسیاری از آنها از طلا و سنگ‌های قیمتی ساخته شده بودند. مکان این آثار مذهبی مبهم است. بسیاری از آنها احتمالاً یا نابود شده‌اند یا در جریان سقوط خلافت به سرقت رفته‌اند.
جواهرات و سنگ‌های قیمتی
در دربار امویان جواهرات زیادی وجود داشت و بسیاری از اشیاء با ارزش مانند تاج‌ها، انگشتر‌ها و گردنبند‌ها بخش‌هایی از گنجینه امویان بودند. این جواهرات پس از سقوط خلافت یا توسط عباسیان به سرقت رفتند یا به دست مهاجمان افتادند و مکان دقیق آنها ناشناخته است.
گنجینه امویان در دمشق
امویان گنجینه‌های عظیمی در پایتخت خود، دمشق، نگهداری می‌کردند که شامل مقادیر زیادی طلا، نقره و آثار هنری مذهبی بود. برخی از این گنجینه بازمانده دوران حکومت روم بر شامات بود. پس از سقوط خلافت امویان، بخش عمده‌ای از این ثروت توسط عباسیان غارت شد. برخی از این گنج‌ها ممکن است توسط مقامات یا سربازان اموی از دسترس دزدان پنهان شده باشد. همچنین ممکن است برخی از این گنج‌ها توسط بازماندگان امویان به اسپانیا منتقل شده باشند.
منوره امویان (شیء مذهبی)
برخی از گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که امویان دارای آثار مذهبی با ارزشی از جمله منوره (شمعدان هفت شاخه) بودند. این آثار مذهبی از اهمیت زیادی برخوردار بودند و ممکن است بخشی از گنجینه‌های آنان بوده باشد. منوره و دیگر آثار مذهبی احتمالاً در جریان سقوط خلافت امویان گم یا به سرقت رفته‌اند، هرچند ممکن است برخی از این آثار در موزه‌ها یا مجموعه‌های خصوصی نگهداری شوند.
گنج‌ها حالا کجا هستند؟
گنج‌های امویان پس از سقوط خلافت آنها در دوران آشوب‌های سیاسی و اجتماعی به شدت پراکنده شدند. عباسیان که خلافت امویان را سرنگون کردند، بخش زیادی از این ثروت‌ها را به تصرف درآوردند، اما بسیاری از گنج‌ها یا پنهان شدند یا در جریان جنگ‌ها به سرقت رفتند. برخی از گنج‌ها نیز ممکن است توسط بازماندگان امویان به اسپانیا برده شده باشد، جایی که آنها حکومت امویان را در اندلس تأسیس کردند.
در مورد مکان‌های دقیق این گنج‌ها باید گفت بسیاری از ثروت‌ها به احتمال زیاد در مکان‌های ناشناخته پنهان شدند تا از دست دزدان و مهاجمان در امان بمانند. برخی از سکه‌ها، نسخه‌های قرآن و آثار کوچک ممکن است به‌صورت پراکنده در مجموعه‌های خصوصی یا موزه‌ها باقی مانده باشند. با این حال، بیشتر گنج‌های دوران امویان به دلیل آشفتگی‌ها و جنگ‌ها از دست رفته‌اند.
به عنوان مثال در حال حاضر برخی از گنج‌های مربوط به دوران بنی امیه و خلافت امویان اکنون در موزه هنر متروپلیتن نیویورک نگهداری می‌شوند. همچنین برخی از آثار در موزه قصر توپکاپی در استانبول نیز نگهداری می‌شوند.
گنج‌های بنی‌امیه که شامل طلا، جواهرات و آثار مذهبی بودند، به‌طور عمده در پی سقوط خلافت امویان غارت شدند و مکان دقیق آنها هنوز نامشخص است. بسیاری از این گنج‌ها هنوز گم شده‌اند و مورد جست‌و‌جو قرار دارند.
غارت گنج امویان
سقوط دودمان امویان پس از یک سری شورش‌های داخلی، مهم‌ترین آن انقلاب عباسیان در سال ۷۵۰ میلادی، رخ داد. زمانی که عباسیان، دودمان عربی امویان را سرنگون کردند، در امپراتوری آشفتگی و بی‌ثباتی زیادی ایجاد شد. در این دوران از بحران سیاسی، گنج‌های دودمان امویان توسط مهاجمان و دزدان دریایی غارت شد. خزانه‌های امویان که زمانی حاوی اشیاء بی‌قیمت بودند، تخلیه شده و محتویات آنها پراکنده شد.
بخش عمده‌ای از گنج امویان به گزارش‌ها، توسط مهاجمان عرب، دزدان دریایی یا حتی شورشیان محلی که از سقوط خلافت بهره‌برداری کردند، به سرقت رفته است. این گنج‌ها که شامل مقادیر زیادی طلا و نقره بودند، اغلب منتقل و مخفی شدند و بعضی از آنها به دیگر بخش‌های دنیای اسلامی یا حتی فراتر از آن منتقل شدند.
به‌ویژه برخی از مهم‌ترین اشیاء در گنج امویان شامل آثار مذهبی، همچون دست‌نوشته‌ها، طومار‌ها و نماد‌های دینی بودند که از اهمیت فرهنگی و تاریخی فراوانی برخوردار بودند. این اشیاء علاوه بر طلا و نقره، بخش‌هایی از قدرت و اقتدار نمادین امویان به شمار می‌رفتند و از دست دادن آنها، ضربه‌ای بزرگ به میراث این دودمان بود.
تأثیر و میراث
از دست دادن گنج‌های امویان، که بسیاری از آن هنوز حسابرسی نشده و گم شده‌اند، تأثیر عمیقی بر خلافت عباسیان گذاشت. عباسیان که جانشین امویان شدند، هرچند ثروتمند بودند، اما تمام ثروت امویان را به ارث نبردند چرا که در زمان انتقال قدرت، بسیاری از گنج‌ها به غارت رفته بودند. گنج‌هایی که توسط دزدان دریایی یا مهاجمان به سرقت رفته بودند یا از تاریخ گم شده‌اند یا به‌قدری خوب پنهان شده‌اند که تاکنون به‌دست نیامده‌اند، که این خود بر ابهام و معمای آنها افزوده است.
از نظر اهمیت فرهنگی و مذهبی، از دست دادن این آثار نیز ضربه‌ای بزرگ بود. بسیاری از اشیائی که به سرقت رفتند، به طور مستقیم با سنت اسلامی و اقتدار دینی خلافت در ارتباط بودند و دزدی آنها، از دست دادن نمادین قدرت سیاسی و دینی امویان را نشان می‌داد.
گنج بنی‌امیه یکی از جذاب‌ترین نمونه‌ها از ثروت‌هایی است که از یک دودمان باستانی غارت شده است. گنج‌هایی که از خلافت امویان در دوران سقوط آن غارت شدند، نماد ثروت مادی و قدرت سیاسی امویان بودند و از دست دادن آنها، نشانه‌ای از تحولات سیاسی و اجتماعی آن دوران به حساب می‌آید.
اگرچه برخی از این گنج‌ها در طول قرن‌ها بازیابی شده‌اند، بسیاری از آنها هنوز گم شده‌اند. این گنج با ترکیبی از طلا، نقره و آثار مذهبی، نه تنها ثروت مادی امویان، بلکه اهمیت فرهنگی و سیاسی آنها را در دوران حکمرانی‌شان نشان می‌دهد.
