کدام جانوران جرأت حمله به «شیر» را دارند؟

شیر، این شکارچی نیرومند و نماد قدرت در دشتهای آفریقا، بهعنوان «سلطان جنگل» شناخته میشود. بدن عضلانی، یال پرشکوه و غرشی که تا کیلومترها شنیده میشود، از ویژگیهایی است که این جانور را متمایز میکند. شیرها با زندگی اجتماعی در قالب گله، استراتژیهای پیچیدهای برای شکار دارند و معمولاً در صدر زنجیره غذایی قرار میگیرند. با این حال، همین فرمانروای بلامنازع در طبیعت بیدشمن نیست. دشمنانی مانند کفتارها، تمساحها، پلنگها و حتی جانورانی چون فیل و گاومیش در شرایط خاص میتوانند تهدیدی مرگبار برای شیر باشند.
به گزارش فرادید، در این نوشتار به بررسی رابطه میان شیرها و دشمنان طبیعی آنها پرداختهایم. در حالی که برخی از این دشمنان مانند کفتارها شناختهشده هستند، برخی دیگر ممکن است شما را شگفتزده کنند.
1. کفتارها
ما کفتارها را بیشتر لاشخورهای زشت و کثیف میدانیم، اما آنها در طبیعت بزرگترین تهدید برای شیرها هستند. این دو گونه رقابتی شدید بر سر منابع غذایی دارند که به درگیریهای بزرگ منجر میشود. کفتارها با آروارههای قدرتمند و شگردهای شکار گروهی، شیرها را به چالش میکشند، بهویژه زمانی که شمارشان بیشتر باشد.
در حالی که یک شیر تنها میتواند بر چند کفتار چیره شود، ورق زمانی برمیگردد که شمار زیادی کفتار با هم متحد شوند. در این درگیریهای گروهی، کفتارها ممکن است شیر را از پای درآورند یا زخمی کنند.
کفتارها اگر فرصت پیش بیاید، هم توان و هم میل خوردن شیرها را دارند. آنها بهندرت شیرها را برای غذا شکار میکنند، اما میتوانند تولهها یا بزرگسالان بیمار را زخمی کرده و به آنها حمله کنند. کفتارها با آروارههای قدرتمند خود قادر به خرد کردن استخوان هستند و کم و بیش تمام لاشه شیر را میخورند.
2. تمساحها
کنار آب، تمساحها دشمن خطرناک شیرها هستند. این خزندگان باستانی تهدیدی جدی برای شیرهایی هستند که برای نوشیدن یا عبور از رودخانهها به آب نزدیک میشوند. آنها با شگرد شکار در کمین، شیر را زیر آب میکشند و با آروارههای نیرومندشان طعمه را خفه، بدنش را تکهتکه و استخوانهایش را میشکنند.
هرچند شیرها توانایی شنا کردن دارند، اما در آب از تمساحها ضعیفترند. به همین دلیل، شیرها اطراف آبهایی که محل زندگی آنهاست، با احتیاط رفتار میکنند. با این حال، غفلت میتواند به نتایج مرگبار منجر شود.
تمساحها ممکن است شیرهایی را که در آب گیر افتادهاند بخورند یا از لاشه آنها تغذیه کنند، اما به شکار شیرها برای غذا عادت ندارند. حملههای آنها بیشتر جنبه دفاعی یا قلمرویی دارد تا شکارگری!
3. پلنگها
پلنگها استادان مخفیکاری در بوتهزارهای آفریقا هستند. اما گاهی درگیری مستقیم با شیرها رخ میدهد. به دلیل همپوشانی قلمروها، اختلافات بر سر شکار ممکن است به زد و خورد منجر شود. پلنگها از این درگیریها پرهیز میکنند. با این حال، در صورت وقوع، شیرها به دلیل جثه و قدرت بیشتر معمولاً پیروز میشوند. پلنگ ممکن است مجبور شود طعمه خود را رها کرده یا با خطر مرگ مقابله کند. شگرد دفاعی اصلی پلنگ، فرار کردن به روی درختان است؛ جایی که شیر نمیتواند او را دنبال کند.
با این حال، اگر فرصت فراهم شود، پلنگها به تولهشیرها حمله میکنند. آنها با استفاده از استتار و مخفیکاری، گله شیر را زیر نظر میگیرند و تولهها را زمانی که آسیبپذیر هستند شکار میکنند.
4. انترهای دمکوتاه (بابونها)
بابونها ممکن است تهدیدی غیرمنتظره برای شیرها به نظر برسند، اما این پستانداران از گروه خود بهشدت محافظت میکنند. آنها با دندانهای تیز و رفتار تهاجمی غیرقابلپیشبینی، در صورت نزدیک شدن شیر به گروهشان به مقابله برمیخیزند. گاهی این رفتار جمعی و هماهنگ موجب میشود شیرها عقبنشینی کنند، بهویژه اگر تنها باشند.

بابونها معمولاً با عقبنشینی به روی درختان از درگیری با شیرها پرهیز میکنند. شیرها نیز از بابونها تغذیه میکنند، بهویژه زمانی که بابونها جوان، پیر یا بیمار باشند. این شکارها بیشتر شبها اتفاق میافتند، زمانی که شیرها فعالتر و بابونها آسیبپذیرتر هستند.
در مواردی، بابونها شیرهای جوان یا تنها را مجروح یا حتی میکشند. آنها گاهی تولهشیرها را زمانی که مادهها برای شکار از لانه دور شدهاند، میربایند. این تولهها منبع پروتئینی خوبی برای بابونها هستند.
5. گاوهای وحشی (بوفالوها)
بوفالوهای آفریقایی نه بهخاطر شکار، بلکه به دلیل دفاع شدید از گله برای شیر یک خطر جدی محسوب میشوند. آنها در صورت تهدید میتوانند شیر را زخمی یا حتی بکشند.
شکار بوفالو توسط شیرها کاری پرخطر است. بوفالوها با شاخهای قدرتمند و بدن عضلانی خود میتوانند با وارد کردن جراحات جدی یا کشنده، شیرها را از پای درآورند.
شیرها با تلاش هماهنگ قادرند یک بوفالو را شکار کنند، اما بهای این کار معمولاً سنگین است. بوفالوها به همبستگیشان معروفند و از عضو به خطرافتاده پشتیبانی میکنند و با کمک نیروی جمعیشان شکارچی را دفع میکنند.
یک شیر تنها ممکن است هدف حمله گلهای از بوفالوها قرار گیرد که با شاخهای خود شیر را به زمین میزنند و با حملههای مکرر او را از پای درمیآورند.
6. اسبهای آبی
اسبهای آبی را نباید دستکم گرفت. آنها بهخاطر رفتار قلمرویی خود شناخته شدهاند و نزدیک منابع آب گاه با شیرها درگیر میشوند. اندازه و قدرت بالایشان، آنها را به دشمنی خطرناک تبدیل کرده است. اسبهایآبی با آروارههای قدرتمند خود میتوانند شیرها را له کنند.
شیر بهندرت به اسبهایآبی حمله میکند و این موارد بیشتر زمانی رخ میدهد که یک آسب آبی جوان یا زخمی شده باشد. حتی در این شرایط نیز خطر بالاست.
7. فیلها
فیلها نیرومندترین حیوانات خشکی هستند. آنها بهلطف جثه عظیم و عاجهای تیزشان از شیرها نمیترسند. فیلهای بالغ کم و بیش در برابر حمله شیرها مصون هستند.
فیلها با قرار گرفتن بهشکل دایرهای دور فرزندان خود و استفاده از نیروی بدنیشان، شیرها را دفع میکنند. شیرها بهندرت به فیلهای بالغ حمله میکنند زیرا خطر چنین کاری از فایدهاش بیشتر است. تنها در موارد نادر ممکن است به فیلهای جوان، بیمار یا پیر حمله شود که آن هم بسیار پرخطر است. فیلها گاه بهشکل فعال با شیرها مقابله میکنند و آنها را با حملهای پرصدا فراری میدهند.
تعامل بین شیرها و فیلها با نوعی احترام محتاطانه همراه است.
8. کرگدنها
کرگدنها با پوست ضخیم و شاخهای قویشان، طعمههای معمولی شیر نیستند. این جانوران منزوی اقتداری دارند که شیرها از آن میترسند. با این حال، توله کرگدن ممکن است توجه شیرهای گرسنه را جلب کند، گرچه این کار بسیار خطرناک و نادر است. مادران هوشیار آنها نیرویی وحشتناک هستند.
کرگدنها میتوانند با شاخ خود جراحاتی کشنده وارد کنند. دفاع اصلی آنها حمله سریع و ضربه با شاخ است. شاخ کرگدن از کراتین ساخته شده و میتواند بهراحتی بدن شیر را سوراخ کند.
افزون بر شاخ، کرگدن ممکن است با وزن خود شیر را له کند. وزن بدن کرگدن که گاهی بیش از ۲ هزار کیلوگرم است، برای خرد کردن شیر کافی است.
9. سگهای وحشی
سگهای وحشی آفریقایی نیز گاه با شیرها دچار اختلاف میشوند. شیرها به دزدیدن شکارهای سگهای وحشی شهرت دارند. سگها که از قدرت برتر شیرها آگاهند، معمولاً در صورت تشخیص حضور یک شیر، منطقه را ترک میکنند تا از رویارویی پرهیز کنند. چابکی و سرعت سگهای وحشی اغلب موجب میشود بتوانند بدون آسیب فرار کنند.
در صورت لزوم، سگهای وحشی برای دفاع در برابر یک شیر گرد هم میآیند و از شمار خود بهعنوان مزیت استفاده میکنند. آنها ذهنیت گروهی قوی دارند. برای محافظت از تولهها یا دفاع از عضو زخمی گروه، ممکن است تلاش کنند با استفاده از شگردهای حمله و عقبنشینی، شیر تنها یا گروه کوچکی از شیرها را آزار دهند.
با این حال، زمانی که با یک گله شیر روبهرو میشوند، شرایط بهشکل چشمگیری تغییر میکند. سگهای وحشی معمولاً در رویارویی مستقیم فیزیکی با شیرها مغلوب میشوند و ممکن است متحمل تلفات سنگینی شوند.
10. خارپشتها
خارپشتها میتوانند شیر، پلنگ و کفتار را بکشند. اگرچه در دشتها بهعنوان طعمه دیده میشوند، اما شکارچیان آنها خطر بزرگی را به جان میخرند. خارهای آنها میتواند در بدن شکارچی فرو برود. این خارها جدا شده و در گوشت شیر فرو میروند و به دلیل داشتن زوائد، به سختی بیرون میآیند. این امر میتواند منجر به عفونتهای شدید و مرگبار شود.
افزون بر این، خارها میتوانند به نواحی حیاتی مانند دهان، گلو، شکم یا قلب نفوذ کرده و جراحات مرگبار ایجاد کنند. در برخی موارد، شیرهایی که خار در دهان یا گلویشان گیر کرده، قادر به خوردن غذا نبوده و از گرسنگی مردهاند. مرگ مستقیم به دلیل خار ممکن است نادر باشد، اما عفونت، ناتوانی در شکار و ضعف ناشی از آن میتواند منجر به مرگ شود.