نگاهی به مدت زمان تجزیه انواع پلاستیک در طبیعت + جدول
پلاستیک یکی از پرکاربردترین مواد در دنیای امروز است. از بسته‌بندی‌های روزمره گرفته تا تجهیزات پزشکی حیاتی، پلاستیک در زندگی ما نقش مهمی ایفا می‌کند. اما این ماده مصنوعی، پس از مصرف، به راحتی از محیط حذف نمی‌شود و ممکن است برای دهه‌ها یا حتی قرن‌ها باقی بماند. در این گزارش به بررسی مدت زمان تجزیه انواع مختلف پلاستیک، عوامل مؤثر بر روند تجزیه و پیامدهای زیست‌محیطی آن می‌پردازیم.
پلاستیک چگونه ساخته می‌شود؟
پلاستیک ماده‌ای مصنوعی است که از نفت خام استخراج می‌شود. پیوندهای کربنی موجود در ساختار پلاستیک با آنچه در طبیعت یافت می‌شود متفاوت است. همین ویژگی باعث می‌شود پلاستیک بسیار مقاوم باشد و تجزیه آن به انرژی زیادی نیاز داشته باشد. به همین دلیل، پلاستیک‌ها در محیط طبیعی به کندی تجزیه می‌شوند.
عوامل مؤثر بر سرعت تجزیه پلاستیک
عوامل مختلفی می‌توانند بر سرعت تجزیه پلاستیک تأثیر بگذارند. یکی از مهم‌ترین عوامل، میزان تماس با نور خورشید و به ویژه تابش اشعه فرابنفش (UV) است. تابش UV می‌تواند پیوندهای شیمیایی پلاستیک را تضعیف کرده و روند تجزیه را تسریع کند. همچنین نوع ماده، ضخامت پلاستیک و شرایط محیطی مانند دما و رطوبت نیز بر این فرآیند اثرگذارند.
چقدر طول می‌کشد تا پلاستیک تجزیه شود؟
براساس داده‌های ارائه شده، مدت زمان تجزیه پلاستیک بسته به نوع محصول، بسیار متفاوت است.
برخی از اقلام پلاستیکی در عرض چند دهه تجزیه می‌شوند، اما برخی دیگر برای قرن‌ها در محیط باقی می‌مانند.
در جدول زیر تخمین مدت زمان تجزیه چند نمونه رایج آورده شده است:
| ماده | مدت زمان تخمینی برای تجزیه |
|---|---|
| ته سیگار | ۵ سال |
| کیسه پلاستیکی | ۲۰ سال |
| فنجان قهوه با روکش پلاستیکی | ۳۰ سال |
| نی پلاستیکی | ۲۰۰ سال |
| حلقه‌های قوطی نوشابه | ۴۰۰ سال |
| بطری پلاستیکی | ۴۵۰ سال |
| مسواک | ۵۰۰ سال |
| پوشک یکبارمصرف | ۵۰۰ سال |
| یونولیت (استایروفوم) | ۵۰۰ سال |
| نخ ماهیگیری | ۶۰۰ سال |
ته سیگارها، با وجود اندازه کوچکشان، یکی از سریع‌ترین موارد تجزیه‌شونده هستند که حدود پنج سال طول می‌کشد تا در طبیعت از بین بروند. کیسه‌های پلاستیکی که روزانه میلیون‌ها عدد از آن‌ها استفاده می‌شود، حدود ۲۰ سال برای تجزیه شدن نیاز دارند. فنجان‌های قهوه با روکش پلاستیکی که در کافه‌ها رایج هستند، طی ۳۰ سال تجزیه می‌شوند.
اقلام مقاوم‌تر مانند نی‌های پلاستیکی، حلقه‌های قوطی نوشابه و بطری‌های آب پلاستیکی بین ۲۰۰ تا ۴۵۰ سال زمان برای تجزیه نیاز دارند.
اقلام بهداشتی مانند مسواک و پوشک‌های یکبارمصرف، همچنین یونولیت (استایروفوم)، حدود ۵۰۰ سال در طبیعت باقی می‌مانند.
نخ‌های ماهیگیری با ۶۰۰ سال دوام، رکورددار هستند و به شدت برای حیات دریایی خطرناک محسوب می‌شوند.
بازیافت پلاستیک؛ چالش‌های موجود
اگرچه بازیافت پلاستیک راهی برای کاهش زباله‌های پلاستیکی است، اما این فرایند نیز محدودیت‌هایی دارد. پلاستیک معمولاً تنها یک یا دو بار قابلیت بازیافت دارد، چراکه با هر بار بازیافت، کیفیت مواد کاهش می‌یابد. پس از چند بار بازیافت، پلاستیک دیگر قابل استفاده نیست و سرانجام یا دفن می‌شود، یا سوزانده می‌شود، یا به آب‌های آزاد راه می‌یابد.
پیامدهای زیست‌محیطی
ماندگاری بالای پلاستیک در محیط زیست عوارض متعددی به دنبال دارد.
زائدات پلاستیکی در دریاها و اقیانوس‌ها موجب آسیب‌های جبران‌ناپذیری به حیات دریایی می‌شوند.
جانوران دریایی ممکن است پلاستیک‌ها را ببلعند یا در میان نخ‌ها و زباله‌های پلاستیکی گرفتار شوند، که اغلب به مرگ آن‌ها منجر می‌شود.
علاوه بر آن، مواد شیمیایی آزادشده از پلاستیک‌ها می‌توانند خاک، آب و هوا را آلوده کرده و سلامت انسان و سایر موجودات زنده را به خطر بیندازند.
منبع فارسی: روزیاتو
