مومیایی‌های مصر باستان چه بویی دارند؟ از عطر چوب تا بوی استفراغ و ادرار!
مومیایی‌های مصری که با روغن‌ها و موم‌های معطر برای سفر به دنیای پس از مرگ مومیایی شده‌اند، امروزه همچنان بوی نسبتاً خوشایندی دارند. مومیایی‌ها قرن‌ها پس از آنکه با دقت فراوان برای مرگ آماده شدند، همچنان بویی چوبی، ادویه‌ای و شیرین از خود منتشر می‌کنند. اما متأسفانه برای مصریان، که باور داشتند بوی «خوش» پس از مرگ انسان را به خدایان نزدیک‌تر می‌کند، رایحه مومیایی‌ها اکنون دارای نت‌های ضعیفی از پنیر، استفراغ و ادرار نیز هست. این بوهای ناخوشایند ناشی از تجزیه ترکیباتی است که در فرآیند مومیایی کردن به کار رفته‌اند.
بوی بدن‌های مومیایی‌شده با کمک چهار متخصص تشخیص بو بررسی شده‌اند. این افراد سه ماه آموزش دیده بودند تا بتوانند رایحه‌های جداگانه را به‌طور دقیق شناسایی کرده و پیش‌تر نیز بوی نقاشی‌های تاریخی را توصیف کرده بودند. محققان که می‌خواستند بفهمند مومیایی‌ها پس از سال‌ها نگهداری در ویترین‌ها و انبارهای موزه چه بویی دارند، نمونه‌هایی از بوهای منتشرشده از ۹ مومیایی در موزه مصر در قاهره جمع‌آوری کردند.
دانشمندان ترکیبات شیمیایی جداگانه‌ای را که هنگام گرم شدن در دماهای مختلف درون یک دستگاه آزاد می‌شدند، تفکیک کرده و سپس از متخصصان تشخیص بو خواستند که آن‌ها را توصیف کنند. به‌طور کلی، مومیایی‌ها بویی چوبی، شیرین و ادویه‌ای داشتند، اما همچنین رایحه‌ای از بخور و گیاهان را منتشر می‌کردند که در مصر باستان برای حفظ اجساد استفاده می‌شد. به شکل ناخوشایندتری، مومیایی‌ها بویی کهنه و کپک‌زده هم از خود ساطع می‌کردند.
بااین‌حال، محققان با کشف این موضوع که بوی قارچ و باکتری که معمولاً حالتی خاکی و شبیه به بوی قارچ دارد، بسیار کم بوده، اطمینان خاطر یافتند. این موضوع نشان می‌دهد که این اجساد همچنان در وضعیت خوبی قرار دارند و تکنیک‌های چشمگیر مومیایی کردن مصریان توانسته در برابر گذر زمان مقاومت کند.
پروفسور ماتیا استرلیچ که این مطالعه را از دانشگاه کالج لندن و دانشگاه لیوبلیانا هدایت کرده، گفته است:
ما از طریق فهرست مواد مومیایی‌کننده‌ای که کشف شده و یافته‌های باستان‌شناسی اخیر می‌دانیم که مومیایی‌ها در زمان آماده‌سازی چه بویی داشتند. اما امروزه بوی آن‌ها تغییر کرده، زیرا مواد اولیه مومیایی کردن تجزیه شده‌اند و همچنین بوهای اضافی ناشی از مواد حفاظتی و آفت‌کش‌هایی که برای جلوگیری از آسیب حشرات به تابوت و مومیایی به کار رفته‌اند، به آن اضافه شده است. این نتایج می‌توانند به درک کامل‌تری از تاریخ کمک کنند، زیرا بو بخش مهمی از آن به‌شمار می‌رود.
این مطالعه که در مجله انجمن شیمی آمریکا منتشر شده، مومیایی‌هایی را بررسی کرده که بین سال‌های ۱۵۰۰ قبل از میلاد (در دوران پادشاهی نوین که اندام‌های متوفیان در ظروف مخصوص قرار داده می‌شد) و ۵۰۰ میلادی، در زمان امپراتوری روم، مومیایی شده بودند.
متخصصان تشخیص بو که رایحه‌ها را از نظر کیفیت، شدت و میزان خوشایندی توصیف کردند، وجود بوی استفراغ، ادرار و پنیر را گزارش دادند که به تجزیه مواد مومیایی‌کننده مرتبط بودند.
یک مومیایی که تابوتش با ماسک طلایی تزئین شده بود که نشانه‌ای از جایگاه اجتماعی ممتاز است، همچنان بوی موادی را که بلافاصله پس از مرگ استفاده شده بودند، حفظ کرده بود. این مسئله نشان می‌دهد که هرچه فرآیند مومیایی کردن با دقت بیشتری انجام شده باشد، رایحه‌های مربوط به آن دوره برای مدت طولانی‌تری باقی می‌مانند.
مومیایی‌هایی که در ویترین‌های نمایش نگهداری می‌شوند، ممکن است بوی قوی‌تری داشته باشند، زیرا مواد شیمیایی در فضای بسته تجمع می‌یابند. اما به‌طور کلی، متخصصان تشخیص بو توافق داشتند که مومیایی‌ها به‌طور متوسط دارای بویی «نسبتاً خوشایند» و با شدت متوسط هستند.
برخی از رایحه‌های توصیف‌شده شامل بوی کاج، پوست پرتقال، گیلاس و شمعدانی بودند. این رایحه‌ها با بوی وانیل و بادام تلخ ناشی از تجزیه آرام تابوت‌های چوبی درهم‌آمیخته بودند.
این نخستین بار است که بوهای بدن‌های مومیایی‌شده به‌طور سیستماتیک و با ترکیبی از روش‌های ابزاری و حسی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.
منبع فارسی: روزیاتو
